Zaćma, inaczej katarakta, to postępujące schorzenie oczu, które prowadzi do stopniowego pogarszania się wzroku. Polega na zmętnieniu naturalnej soczewki oka, która w zdrowym stanie jest przezroczysta i pozwala na swobodne przechodzenie promieni świetlnych do siatkówki. Zmętniała soczewka utrudnia ten proces, co skutkuje zamazanym i nieostrym widzeniem. Zaćma może wystąpić w jednym lub obu oczach, ale nie przenosi się z jednego oka na drugie. Schorzenie to dotyka głównie osoby starsze, ale może wystąpić także u młodszych pacjentów, w zależności od przyczyn.

Rodzaje zaćmy

Istnieje kilka rodzajów zaćmy, które różnią się przyczyną powstawania oraz umiejscowieniem zmętnienia w soczewce:

• Zaćma korowa: Zmętnienia pojawiają się w obwodowej części soczewki i stopniowo przesuwają się do jej centrum. Objawia się problemami z kontrastem i olśnieniem przy jasnym świetle.
• Zaćma jądrowa: Dotyczy centralnej części soczewki (jądra). Często powoduje przejściową poprawę widzenia z bliska, ale z czasem prowadzi do znacznego pogorszenia ostrości wzroku.
• Zaćma podtorebkowa tylna: Zmętnienia rozwijają się w tylnej części soczewki, tuż pod jej torebką. Ten typ zaćmy szybko postępuje i powoduje problemy z czytaniem oraz olśnienie w jasnym świetle.
• Zaćma wrodzona: Obecna od urodzenia lub rozwijająca się w pierwszych latach życia. Może być wynikiem zaburzeń genetycznych, infekcji u matki w czasie ciąży lub niedożywienia.
• Zaćma pourazowa: Spowodowana urazem oka, który uszkadza soczewkę, prowadząc do jej zmętnienia. Może pojawić się bezpośrednio po urazie lub wiele lat później.

Przyczyny i czynniki ryzyka

Zaćma jest wynikiem procesów degeneracyjnych zachodzących w soczewce oka. Do głównych przyczyn i czynników ryzyka należą:

• Starzenie się: Naturalne procesy metaboliczne prowadzą do gromadzenia się złogów białkowych w soczewce.
• Predyspozycje genetyczne: Historia zaćmy w rodzinie zwiększa ryzyko jej wystąpienia.
• Choroby przewlekłe: Cukrzyca typu 1, nadciśnienie tętnicze, otyłość czy choroby nerek wpływają na metabolizm soczewki.
• Ekspozycja na promieniowanie: Promieniowanie UV, rentgenowskie lub inne mogą uszkadzać tkanki oka.
• Palenie tytoniu i nadużywanie alkoholu: Zwiększają ilość wolnych rodników, które przyspieszają degenerację soczewki.
• Niedobory żywieniowe: Brak witamin (A, C, E) i minerałów (selen, cynk) wpływa negatywnie na zdrowie oczu.
• Stosowanie leków: Długotrwałe stosowanie kortykosteroidów, leków przeciwpsychotycznych czy niektórych antybiotyków.

Objawy i diagnoza

Początkowe objawy zaćmy mogą być niezauważalne, ale z czasem pacjenci doświadczają:

• Stopniowego pogarszania się ostrości widzenia: Trudności z czytaniem, pisaniem czy rozpoznawaniem twarzy.
• Olśnienia i aureoli wokół źródeł światła: Szczególnie w nocy, co utrudnia prowadzenie pojazdów.
• Podwójnego widzenia: Widzenie jednego obiektu jako dwóch lub więcej.
• Zmiany w percepcji kolorów: Kolory stają się wyblakłe lub żółtawe.
• Częstej zmiany okularów: Konieczność częstej korekty wady wzroku.

Diagnoza opiera się na badaniu okulistycznym, które obejmuje:

• Badanie ostrości wzroku : Test Snellena do oceny zdolności widzenia na odległość.
• Badanie z lampą szczelinową: Umożliwia dokładną ocenę przedniego odcinka oka.
• Badanie dna oka: Po rozszerzeniu źrenic lekarz ocenia siatkówkę, naczynia krwionośne i nerw wzrokowy.
• Tonometrię: Pomiar ciśnienia wewnątrzgałkowego w celu wykluczenia jaskry.

Leczenie zaćmy jest uzależnione od stopnia zaawansowania choroby i jej wpływu na codzienne funkcjonowanie pacjenta. W początkowych etapach można stosować:

• Korekcję wzroku: Nowe okulary, soczewki kontaktowe, pomoce optyczne.
• Adaptację środowiska: Używanie mocniejszego oświetlenia, unikanie olśnienia.

Jednak jedynym skutecznym sposobem usunięcia zaawansowanej zaćmy jest operacja, która polega na:

• Usunięciu zmętniałej soczewki: Za pomocą metod takich jak fakoemulsyfikacja lub ekstrakcja zewnątrztorebkowa.
• Implantacji sztucznej soczewki wewnątrzgałkowej: Dobieranej indywidualnie do potrzeb pacjenta.

Operacja zaćmy jest procedurą bezpieczną i skuteczną, z wysokim odsetkiem pozytywnych wyników. Po zabiegu pacjent może wrócić do normalnych aktywności po krótkim okresie rekonwalescencji. Źródło: https://kardiotel.pl/operacja-zacmy

Profilaktyka zaćmy obejmuje:

• Regularne badania okulistyczne: Szczególnie dla osób powyżej 60. roku życia.
• Zdrowy styl życia: Zbilansowana dieta, aktywność fizyczna, unikanie używek.
• Ochrona przed promieniowaniem UV: Noszenie okularów przeciwsłonecznych z filtrem UV400.
• Kontrola chorób przewlekłych: Utrzymanie prawidłowego poziomu cukru i ciśnienia.
• Unikanie długotrwałego stosowania szkodliwych leków: Konsultacja z lekarzem w przypadku konieczności przewlekłej terapii sterydami.

Pamiętaj, że wczesne wykrycie i interwencja mogą znacznie poprawić jakość życia osób z zaćmą.