Zawał serca, znany również jako zawał mięśnia sercowego, jest nagłym zahamowaniem krążenia krwi do serca. Jest to stan, który wymaga natychmiastowej interwencji medycznej, ponieważ może prowadzić do poważnych powikłań, w tym do śmierci. Zawał serca występuje, gdy jedno z tętnic wieńcowych, które dostarczają krew do serca, zostaje zablokowane przez skrzep krwi lub blaszkę miażdżycową.

Pierwsze objawy zawału serca mogą być różne, ale najczęstszym i charakterystycznym objawem jest silny ból w klatce piersiowej, który może promieniować do ramienia, szyi, żuchwy lub pleców. Ten ból jest opisywany jako uczucie ucisku, ściskania lub palenia. Oprócz bólu w klatce piersiowej, inne objawy zawału serca mogą obejmować duszność, nudności, wymioty, omdlenie, pocenie się i lęk.

Rozpoznanie zawału serca opiera się na badaniu symptomów i pomiaru pewnych wskaźników, takich jak poziom enzymów sercowych (takich jak troponina) we krwi oraz elektrokardiogram (EKG), który rejestruje aktywność elektryczną serca. W przypadku podejrzenia zawału serca, ważne jest skontaktowanie się z pogotowiem ratunkowym, które przetransportuje pacjenta do szpitala w celu dalszej diagnozy i leczenia.

Zawał serca ma swoje korzenie w blokadzie jednej z tętnic wieńcowych, które dostarczają krew do serca. Ta blokada może wystąpić w wyniku tworzenia się skrzepu krwi na blaszce miażdżycowej, która jest utworzona przez nagromadzenie cholesterolu i innych substancji na ścianach tętnic. Gdy skrzep krwi utworzony na blaszce miażdżycowej całkowicie zablokuje tętnicę, krew nie może swobodnie przepływać do tkanki serca, co prowadzi do uszkodzenia mięśnia sercowego.

Czynniki ryzyka, które mogą przyczynić się do wystąpienia zawału serca, obejmują palenie papierosów, wysokie ciśnienie krwi, cukrzycę, otyłość, wysoki poziom cholesterolu, brak aktywności fizycznej, stres, wiek (częściej występuje u osób starszych) oraz historię rodzinną zawałów serca.

Natychmiastowe działania ratunkowe mogą zdecydowanie wpłynąć na losy osoby z zawałem serca. W przypadku podejrzenia zawału serca, należy jak najszybciej wezwać pomoc medyczną. Podczas oczekiwania na przybycie pogotowia ratunkowego, pacjent powinien usiąść lub położyć się w pozycji wygodnej. Jeśli pacjent ma dostęp do kwasu acetylosalicylowego (aspiryny), może wziąć jedną tabletkę (o ile nie jest na niego uczulony) - aspiryna ma działanie przeciwzakrzepowe i może pomóc w rozpuszczeniu ewentualnego skrzepu krwi.

Jeśli pacjent straci przytomność i przestanie oddychać, należy natychmiast rozpocząć resuscytację krążeniowo-oddechową (RKO). Technika ta polega na wykonaniu ucisków klatki piersiowej (masaż serca) oraz sztucznym oddychaniu, aby utrzymać krążenie krwi i utlenienie narządów.

Czynniki ryzyka wystąpienia zawału serca to różnorodne czynniki, które zwiększają ryzyko zachorowania na tę chorobę. Niektóre z tych czynników można kontrolować, a inne nie. Oto główne czynniki ryzyka zawału serca:

1. Palenie papierosów: Palenie tytoniu to jedna z najważniejszych przyczyn chorób serca. Substancje chemiczne zawarte w dymie tytoniowym uszkadzają naczynia krwionośne i prowadzą do tworzenia się blaszek miażdżycowych.
2. Nadciśnienie tętnicze: Wysokie ciśnienie krwi zwiększa obciążenie serca i ryzyko uszkodzenia naczyń krwionośnych.
3. Zaburzenia lipidowe: Podwyższony poziom cholesterolu LDL (zwanego "złym" cholesterol) i niski poziom cholesterolu HDL (zwanego "dobrym" cholesterol) zwiększają ryzyko tworzenia się blaszek miażdżycowych.
4. Cukrzyca: Choroba ta zwiększa ryzyko uszkodzenia naczyń krwionośnych i prowadzi do miażdżycy.
5. Otyłość: Nadwaga i otyłość zwiększają obciążenie serca oraz ryzyko wystąpienia innych czynników ryzyka, takich jak cukrzyca i nadciśnienie tętnicze.
6. Brak aktywności fizycznej: Niewystarczająca aktywność fizyczna może prowadzić do otyłości, nadciśnienia tętniczego i innych czynników ryzyka.
7. Niezdrowa dieta: Spożywanie dużej ilości tłuszczów nasyconych, soli i cukru może zwiększać ryzyko chorób serca.
8. Dziedziczność: Jeśli w rodzinie występowały przypadki zawałów serca lub innych chorób serca, istnieje większe ryzyko dziedziczne.
9. Wiek: Ryzyko zawału serca zwiększa się wraz z wiekiem, zwłaszcza u mężczyzn po 45 roku życia i u kobiet po 55 roku życia.
10. Płeć: Mężczyźni mają zazwyczaj wyższe ryzyko zawałów serca niż kobiety, chociaż ryzyko wzrasta u kobiet po menopauzie.
11. Stres: Długotrwały stres może zwiększać ryzyko chorób serca.
12. Nadużywanie alkoholu: Spożywanie alkoholu w nadmiarze może prowadzić do nadciśnienia tętniczego i innych problemów zdrowotnych.
13. Choroby układu krążenia: Niektóre choroby układu krążenia, takie jak choroba wieńcowa, migotanie przedsionków i inne, mogą zwiększać ryzyko zawału serca.

Kontrolowanie czynników ryzyka, takich jak palenie, dieta, aktywność fizyczna i leczenie chorób współistniejących, może pomóc zmniejszyć ryzyko wystąpienia zawału serca. Ważne jest również regularne badanie lekarskie i konsultacja z lekarzem w celu oceny ryzyka oraz ustalenia odpowiednich działań profilaktycznych.