Moment, w którym układ odpornościowy przestaje rozróżniać własne i obce antygeny, a następnie procesy obronne zwraca przeciwko sobie, nazywamy autoimmunologią. Wówczas dochodzi do destrukcji tkanek własnego organizmu. Jeśli dojdzie do współdziałania dwóch mechanizmów: komórkowego i humoralnego, mogą wystąpić objawy kliniczne choroby. Warto podkreślić, że sam proces autoagresji nie zawsze musi prowadzić do powstania choroby.

Odpowiedź autoimmunologiczna może charakteryzować się różnym rozszerzeniem i obejmować pojedyncze antygeny, jak i całą ich grupę. Z tego względu w przypadku niektórych chorób mogą pojawiać się dolegliwości ze strony wielu narządów. Same choroby autoimmunologiczne mogą mieć różny przebieg, zazwyczaj są to przypadłości przewlekłe i towarzyszą im okresy remisji oraz zaostrzeń. Z racji tego, że chorób autoimmunologicznych nie sposób wyleczyć, ważne jest łagodzenie objawów ogólnodostępnymi metodami. W grę wchodzą popularne środki farmakologiczne, jednak znaczną poprawę jakości życia możemy uzyskać odpowiednio modyfikując swój sposób żywienia i wprowadzając nowe nawyki.

Które zaburzenia związane są z nieprawidłowym funkcjonowaniem układu odpornościowego? Zalicza się do nich powszechnie znane przypadłości m.in. chorobę Hashimoto, cukrzycę typu I, stwardnienie rozsiane, celiakię, reumatoidalne zapalenie stawów, łuszczycę, bielactwo, łysienie plackowate. 

Za występowanie chorób autoimmunologicznych w dużej mierze odpowiadają czynniki genetyczne. Prowadzone obserwacje potwierdzają, że konkretne jednostki chorobowe często dotykają członków tej samej rodziny. Geny stanowią ważny czynnik predysponujący, jednak ryzyko procesów autoimmunologicznych zdecydowanie wzrasta, gdy sprzyjają mu warunki środowiskowe. W tej grupie znajdują się np. przyjmowane leki, stosowana na co dzień dieta, stres. Nie bez znaczenia pozostają także przebyte infekcje bakteryjne oraz wirusowe.

W prawidłowym funkcjonowaniu układu odpornościowego dużą rolę odgrywają bakterie zasiedlające jelita. W zależności od tego, z jakim rodzajem choroby mamy do czynienia, konieczna może być eliminacja niektórych grup pokarmów. Doskonałym przykładem jest celiakia, która wyklucza spożywanie produktów z glutenem. 

Istotną rolę odgrywają także składniki, które mają przyczyniać się do zaostrzenia choroby. Warto zwrócić uwagę na odpowiednią podaż składników o udowodnionym działaniu przeciwzapalnym. Mówi się o skuteczności tzw. diety antygenowej, w której główną rolę odgrywają zielone warzywa liściaste oraz kapustne, warzywa podawane głównie w formie surowej, ryby, mięso wysokiej jakości, owoce i zdrowe tłuszcze. 

Wzajemny związek pomiędzy sprawnie działającym układem pokarmowym a występowaniem niektórych chorób o podłożu autoimmunologicznym jest na etapie badań. Zdecydowana większość z nich potwierdza jednak istnienie takiej zależności. Niezdiagnozowane nietolerancje pokarmowe mogą wywierać negatywne skutki zdrowotne, gdyż spożywanie pokarmów, które nie zostaną odpowiednio strawione, wywołuje reakcję obronną organizmu. Wszelkie resztki pokarmowe, a wraz z nimi toksyny przedostają się do krwi. Przewlekłe obciążenie układu odpornościowego prowadzi do znacznego osłabienia jego funkcji. Z tego względu dieta staje się nie tylko istotnym czynnikiem pozwalającym zredukować uciążliwe objawy, ale dostosowana do możliwości organizmu pozwala wzmocnić układ immunologiczny.