Zespół jelita drażliwego to przewlekłe zaburzenie pracy jelit, które objawia się nieregularnym wypróżnianiem, bólami brzucha, wzdęciami i zmianami konsystencji stolca. Często występuje naprzemiennie – biegunki przeplatają się z zaparciami, a dolegliwości nasilają się pod wpływem stresu, emocji lub po konkretnych posiłkach.

IBS nie jest chorobą, którą można wykryć w klasycznych badaniach. Diagnoza opiera się głównie na wykluczeniu innych schorzeń oraz analizie objawów. Najczęściej dotyczy kobiet w wieku 35–55 lat, u których stres, brak równowagi hormonalnej oraz przeciążony styl życia znacząco wpływają na kondycję jelit.

Układ pokarmowy jest ściśle powiązany z układem nerwowym, a jelita nie bez powodu nazywane są „drugim mózgiem”. Gdy nie funkcjonują prawidłowo, cierpi nie tylko ciało, ale i psychika. Osoby z IBS często odczuwają chroniczne zmęczenie, mają problemy z koncentracją, stany lękowe i wahania nastroju. Napięty brzuch, niepewność co do reakcji organizmu oraz potrzeba nieustannego „planowania toalety” potrafią odbierać radość z życia.

IBS wpływa również na relacje społeczne i zawodowe. Osoby dotknięte tym problemem często rezygnują z aktywności, które wcześniej sprawiały im przyjemność – z obawy przed niekontrolowaną reakcją ciała. Pojawia się izolacja, poczucie braku kontroli i przewlekły stres, który dodatkowo nasila objawy. To błędne koło, które trudno przerwać bez kompleksowego podejścia.

Choć przyczyny zespołu jelita drażliwego nie są do końca poznane, wiadomo, że ogromną rolę odgrywa tu mikrobiota jelitowa, przewlekły stres, sposób odżywiania oraz wrażliwość układu nerwowego. Zaburzenia równowagi bakterii jelitowych, nadwrażliwość trzewna, nietolerancje pokarmowe i obciążenia psychiczne to główne czynniki ryzyka.

Duże znaczenie ma również styl życia: nieregularne posiłki, szybkie jedzenie w biegu, brak snu, spożywanie dużych ilości przetworzonej żywności oraz używek (kawa, alkohol) mogą nasilać objawy. Dodatkowo kobiety po 35. roku życia narażone są na naturalne wahania hormonalne, które wpływają na perystaltykę jelit i poziom odczuwania bólu.

Zarządzanie IBS opiera się przede wszystkim na poznaniu reakcji własnego organizmu i wprowadzeniu zmian w stylu życia. Pomocna jest dieta eliminacyjna (np. FODMAP), prowadzona pod okiem specjalisty, która pozwala wyłapać produkty nasilające objawy. Warto również wspierać jelita probiotykami, błonnikiem rozpuszczalnym oraz fermentowanymi produktami roślinnymi.

Duże znaczenie ma także redukcja stresu – techniki relaksacyjne, joga, ćwiczenia oddechowe czy spacery mogą realnie zmniejszyć nasilenie objawów. Regularne posiłki, unikanie pośpiechu przy jedzeniu, a także wprowadzenie wieczornego rytuału wyciszenia pomagają uspokoić układ nerwowy i poprawić trawienie. Pomocna może być również cyfrowa analiza stanu zdrowia, która pozwala zidentyfikować obciążenia, pasożyty lub nietolerancje pokarmowe wpływające na działanie jelit.