Ospa wietrzna jest chorobą wywołaną przez wirusa ospy wietrznej i półpaśca (VZV). Zarazić się nią można drogą kropelkową, czyli poprzez kontakt z osobą zakażoną wirusem lub drogą zarażonego płynu z pęcherzyków. Wirus ospy wietrznej i półpaśca pozostaje zakaźny przez okres od 1 do 2 dni przed pojawieniem się pierwszych objawów choroby aż do czasu, gdy pęcherzyki z wysypki przestaną ropieć i pokryją się strupem.

Okres wylęgania ospy wietrznej wynosi od 10 do 21 dni. Pierwsze objawy choroby to:

• gorączka
• złe samopoczucie
• bóle i zawroty głowy
• utrata apetytu
• nudności
• wymioty.

Po kilku dniach na skórze pojawiają się pierwsze wypryski, które przekształcają się później w małe, pęcherzykowate zmiany o średnicy około 3-4 mm, wypełnione płynem surowiczym. Wysypki pojawiają się z reguły na klatce piersiowej i plecach, a następnie na ramionach, nadgarstkach i stopach.

Okres dojrzewania wysypek wynosi od trzech do pięciu dni. Pęcherzyki stopniowo pękają, uwalniając swoją zawartość, co prowadzi do powstania powierzchownych owrzodzeń. W ciągu kolejnych dni pojawiają się słabo widoczne strupy, które zanikają, zostawiając niewielkie blizny.

Poza wysypką, u niektórych osób mogą wystąpić również bóle stawowe, kaszel, katar, ból gardła i bóle brzucha. U osób z obniżoną odpornością i kobiet w ciąży choroba może przebiegać ciężej.

Dzieci są najczęstszymi ofiarami ospy wietrznej, ale ogólnie choroba ta u nich przebiega łagodniej niż u dorosłych. Od momentu pojawienia się pierwszych objawów choroby do zaniku ostatnich strupów mija zwykle od 10 do 21 dni.

W przypadku dzieci występują także specyficzne objawy, takie jak zapalenie spojówek, które pojawia się w około 20% przypadków, a także zmienność nastroju, problemy z koncentracją oraz zmęczenie.

U dorosłych choroba ta może przebiegać znacznie ciężej niż u dzieci. U nich może wystąpić dodatkowa komplikacja w postaci półpaśca, który objawia się czerwonawymi lub białawymi pęcherzykami po jednej stronie ciała. Proces gojenia zwykle trwa od 7 do 10 dni.

U osób dorosłych występuje także wyższa gorączka oraz wyższe ryzyko wystąpienia powikłań, takich jak:

• zapalenie płuc
• zapalenie opon mózgowych
• zapalenie mózgu
• poważne powikłania skórne

Najskuteczniejszą metodą profilaktyki ospy wietrznej jest szczepienie. W Polsce szczepionkę przeciwko ospy wietrznej otrzymują dzieci, które ukończyły 12 miesięcy oraz osoby, które nie chorowały na ospę wietrzną, a powyżej 13 roku życia. Dawki szczepionki są podawane w odstępach, zwykle wynoszących od 4 do 8 tygodni.

W przypadku dorosłych, którzy nigdy nie doznali ospy wietrznej, szczepienie jest również polecane, szczególnie jeśli narażeni są na zwiększone ryzyko zakażenia, na przykład podczas opieki nad dzieckiem, które choruje na ospę wietrzną.

Leczenie ospy wietrznej i ospy małpiej opiera się na łagodzeniu objawów choroby oraz zapobieganiu powikłaniom. W przypadku ospy wietrznej, zalecane jest dbanie o higienę, stosowanie kąpieli w wodzie z dodatkiem płynu antybakteryjnego oraz unoszenie paznokci, aby zapobiec zakażeniu powstałym przez rozdrapywanie pęcherzyków. Przyjmowanie leków przeciwbólowych i przeciwgorączkowych może pomóc w łagodzeniu bólu i obniżeniu temperatury ciała. Natomiast w przypadku ospy małpiej, często wymagane jest leczenie szpitalne i stosowanie antywirusowych leków. Ponadto, zaleca się unikanie kontaktu z chorymi osobami oraz praktykowanie higieny, takiej jak częste mycie rąk. W obu przypadkach zakaźnych rekomenduje się izolowanie chorych od innych osób przez okres czasu, gdy są najbardziej zaraźliwi. Istnieje również szczepionka przeciw ospie, która może być stosowana w celu zapobiegania zachorowaniu lub łagodzenia objawów u osób, które już są zarażone. W przypadku wszelkich wątpliwości lub nasilenia objawów zawsze należy skonsultować się z lekarzem.