Adaptogeny to grupa roślin i substancji roślinnych, które wykazują zdolność normalizacji funkcji organizmu, szczególnie w warunkach stresu fizycznego i psychicznego. Ich działanie polega na przywracaniu równowagi, czyli homeostazy, bez konkretnej stymulacji jednego układu – działają łagodnie, ale skutecznie.

Termin „adaptogen” został wprowadzony w połowie XX wieku przez rosyjskiego naukowca, dr Nikołaja Lazarewa. Aby roślina mogła być zakwalifikowana jako adaptogen, musi spełniać trzy warunki:

1. Być nietoksyczna i bezpieczna przy długotrwałym stosowaniu.
2. Wspierać cały organizm, a nie tylko pojedynczy narząd.
3. Pomagać organizmowi przystosować się do stresu (adaptować się).

Adaptogeny działają poprzez wpływ na oś HPA (podwzgórze–przysadka–nadnercza) oraz układ nerwowy i immunologiczny. Dzięki temu mogą poprawić odporność na stres, zwiększyć energię, poprawić koncentrację i przywrócić równowagę psychiczną.

W naturze znajdziemy wiele roślin o działaniu adaptogennym. Oto kilka najczęściej stosowanych w fitoterapii i dostępnych także w formie suplementów lub naparów:

1. Ashwagandha (Withania somnifera)

Znana także jako indyjski żeń-szeń, ashwagandha ma działanie wyciszające i redukujące poziom kortyzolu (hormonu stresu). Stosowana regularnie poprawia jakość snu, wspiera koncentrację i łagodzi objawy lękowe. Idealna przy przewlekłym stresie i wyczerpaniu psychicznym.

2. Różeniec górski (Rhodiola rosea)

Działa pobudzająco i zwiększa wytrzymałość organizmu – zarówno psychiczną, jak i fizyczną. Pomaga przy zmęczeniu, znużeniu oraz osłabieniu odporności. Szczególnie polecany osobom pracującym umysłowo i studentom.

3. Bacopa monnieri (Brahmi)

Tradycyjnie stosowana w medycynie ajurwedyjskiej, poprawia funkcje poznawcze, pamięć i redukuje napięcie nerwowe. Wspiera pracę mózgu w stanach przeciążenia.

4. Gotu kola (Centella asiatica)

Wzmacnia układ nerwowy, poprawia krążenie i działa regenerująco na układ nerwowy. Przydatna w rekonwalescencji i stanach przeciążenia psychicznego.

5. Maca (Lepidium meyenii)

Choć znana głównie jako roślina poprawiająca libido i płodność, maca działa także adaptogennie – wspomaga odporność organizmu na stres i zmęczenie, a także poprawia nastrój.

Zioła adaptogenne można przyjmować w różnych formach – od tradycyjnych naparów i herbatek, przez kapsułki, ekstrakty, aż po proszki dodawane do smoothie czy owsianki. Ważne jest jednak, by stosować je regularnie przez dłuższy czas – zazwyczaj zalecana kuracja trwa od 4 do 12 tygodni, po czym warto zrobić przerwę.

Kilka zasad bezpiecznego stosowania adaptogenów:

• Zawsze zaczynaj od najniższej zalecanej dawki i obserwuj reakcję organizmu.
• Adaptogeny można łączyć, ale najlepiej robić to pod okiem specjalisty (np. naturopaty lub fitoterapeuty).
• Wybieraj produkty standaryzowane, najlepiej pochodzące z certyfikowanych źródeł.
• Unikaj stosowania adaptogenów w godzinach wieczornych, jeśli mają działanie pobudzające (np. różeniec górski).
• Skonsultuj się z lekarzem, jeśli przyjmujesz leki lub jesteś w ciąży.

Na platformie Bez Tabletek znajdziesz m.in. kursy i szkolenia poświęcone ziołolecznictwu oraz naturalnym metodom redukcji stresu – w tym adaptogenom.

Adaptogeny to jeden z najskuteczniejszych sposobów wspierania organizmu w radzeniu sobie z codziennym stresem, przemęczeniem i problemami z koncentracją. Ich stosowanie to powrót do naturalnych metod, które od wieków były obecne w medycynie ludowej i tradycyjnej. Dzięki ziołom adaptogennym możesz wzmocnić układ nerwowy, poprawić odporność psychiczną i odzyskać równowagę, bez konieczności sięgania po syntetyczne środki farmakologiczne.