Cytologia szyjki macicy polega na pobraniu niewielkiej ilości komórek z powierzchni szyjki macicy za pomocą specjalnie skonstruowanych narzędzi. Pobrane próbki komórek poddaje się badaniu w celu wykrycia ewentualnych nieprawidłowości. Do badań stosuje się dwa typy cytologii:

Cytologia konwencjonalna

To tradycyjna metoda badania, którą stosowano do niedawna. Polega na pobraniu próbki z powierzchni szyjki macicy i nałożeniu jej na szkiełko mikroskopowe. Następnie szczegółowo badana jest pod mikroskopem. Metoda potrafi wykryć nawet drobne zmiany, jednak może być niewystarczająco wrażliwa w sytuacjach, gdy na szkiełku znalazły się jedynie nieliczne uszkodzone komórki.

Cytologia płynna (LBC)

Badanie to polega na pobraniu próbki, a następnie umieszczeniu jej w specjalnym roztworze. Dzięki temu występuje lepsza separacja i przesiew komórek, a tym samym zwiększa się wrażliwość testu. Procedura nie może być wykładana u kobiet w okresie menstruacyjnym.

Przed wykonaniem cytologii, ważne jest odpowiednie przygotowanie się pacjentki. Kilka dni przed badaniem należy unikać (w miarę możliwości) stosowania leków dopochwowych, stosunków płciowych oraz płukania pochwy specjalnymi płynami. W przypadku stanu zapalnego pochwy lub szyjki macicy, badanie lepiej odłożyć na późniejszy termin.

Zgodnie ze standardami obowiązującymi w Polsce, kobiety powinny poddawać się badaniom cytologicznym co najmniej raz w roku. W przypadku kobiet, u których wcześniej wykryto zmiany lub które mają obniżona odporność, zaleca się powtarzanie badania co 6 miesięcy lub według zaleceń lekarza prowadzącego. Bardzo ważne jest także to, że kobiety po menopauzie powinny wykonywać badania kontrolne co najmniej raz na 2 lata.

Wyniki badań zwykle są gotowe po kilku dniach, maksymalnie tygodniu. W przypadku unormowanych wyników, pacjentka zazwyczaj nie otrzymuje zawiadomienia o wyniku badania, jednak w razie wątpliwości warto skonsultować się z lekarzem prowadzącym.

Wyniki cytologii dzieli się na kilka kategorii, w zależności od stanu analizowanych komórek. Do najczęściej spotykanych kategorii należą:

• kategoria I - komórki, które nie budzą podejrzenia;
• kategoria II - komórki o niejasnym charakterze, wyróżniające się drobnymi zmianami;
• kategoria III - komórki wskazujące na obecność niewielkich zmian lub infekcji;
• kategoria IV - komórki, wskazujące na nieprawidłowości, lecz nie budzące podejrzenia nowotworu;
• kategoria V - komórki, wskazujące na istnienie nowotworu lub poważnej infekcji.

W przypadku wyników w kategoriach III, IV i V pacjentka zostaje skierowana na dalsze badania, mające na celu zweryfikowanie wykrytej nieprawidłowości.

Badanie cytologiczne, zwane również badaniem Pap, jest metodą diagnostyczną stosowaną w medycynie. Polega na pobraniu komórek z różnych tkanek i narządów ciała, a następnie ich mikroskopowaniu i ocenie pod kątem obecności zmian patologicznych. Najczęściej wykorzystuje się je do badania narządu rodnego u kobiet, zwłaszcza szyjki macicy. W technice tej stosuje się specjalne pędzelki lub wymazy, które pobierają komórki z powierzchni narządu. Następnie komórki są umieszczane na szkiełku mikroskopowym i barwione specjalnymi barwnikami. Barwione preparaty są następnie oceniane przez patologa, który poszukuje różnych zmian, takich jak komórki nowotworowe, stan zapalny, czy infekcje. Badanie cytologiczne jest często wykonywane w ramach rutynowych badań profilaktycznych u kobiet. Jest to niewielko inwazyjna metoda, która nie powoduje większego dyskomfortu pacjentce. Pomaga zidentyfikować zmiany przednowotworowe, co pozwala na wczesne rozpoznanie raka i podjęcie odpowiedniego leczenia. Wynik badania cytologicznego może być ujemny, co oznacza brak nieprawidłowości, lub pozytywny, co oznacza obecność zmian patologicznych. Warto podkreślić, że badanie cytologiczne nie jest w stu procentach precyzyjne i może dawać fałszywie ujemne wyniki. Dlatego też, w przypadku podejrzenia zmian patologicznych, może być konieczne wykonanie dodatkowych badań, takich jak biopsja.