Zaćma (katarakta) to zmętnienie soczewki oka, które z czasem prowadzi do obniżenia jakości widzenia. Pacjenci najczęściej skarżą się na:

• pogorszoną ostrość widzenia,
• widzenie "jak przez mgłę",
• trudności w czytaniu,
• zwiększoną wrażliwość na światło,
• problemy z widzeniem po zmroku.

Leczenie farmakologiczne nie przynosi w przypadku zaćmy oczekiwanych efektów – jedyną skuteczną metodą pozbycia się problemu jest zabieg chirurgiczny polegający na usunięciu zmętniałej soczewki i zastąpieniu jej sztuczną, przejrzystą soczewką wewnątrzgałkową.

Obecnie standardem w leczeniu zaćmy jest fakoemulsyfikacja, czyli technika wykorzystująca ultradźwięki do rozbicia zmętniałej soczewki na drobne fragmenty, które następnie są usuwane z oka. Cały zabieg odbywa się w znieczuleniu miejscowym, przez niewielkie nacięcie (zwykle 2-3 mm), co minimalizuje ryzyko powikłań i przyspiesza gojenie się rany.

Po usunięciu zmętniałej soczewki chirurg wszczepia nową – sztuczną soczewkę wewnątrzgałkową (IOL). To właśnie wybór tej soczewki często budzi najwięcej pytań pacjentów, ponieważ dostępne są różne jej rodzaje.

Współczesna okulistyka oferuje kilka typów soczewek wewnątrzgałkowych. Ich dobór powinien być skonsultowany z lekarzem, który oceni potrzeby pacjenta i jego styl życia.

1. Soczewki monofokalne

To najczęściej stosowane rozwiązanie refundowane przez NFZ. Zapewniają dobre widzenie do jednej odległości – zazwyczaj do dali. Do czytania potrzebne będą okulary.

2. Soczewki multifokalne

Pozwalają na widzenie z różnych odległości – zarówno do bliży, jak i dali. Dzięki nim wielu pacjentów nie potrzebuje już okularów po operacji. Ich koszt nie jest jednak refundowany przez NFZ i musi być pokryty z własnej kieszeni.

3. Soczewki toryczne

Przeznaczone dla osób z astygmatyzmem. Zapewniają wyraźniejsze widzenie i mogą być połączone z funkcją wieloogniskową.

4. Soczewki EDOF (Extended Depth of Focus)

To nowoczesne soczewki oferujące rozszerzoną głębię ostrości, które poprawiają jakość widzenia na różne odległości przy mniejszym ryzyku wystąpienia efektów ubocznych, takich jak aureole świetlne.

Przed zabiegiem pacjent przechodzi szczegółowe badania okulistyczne, w tym pomiar długości gałki ocznej oraz krzywizny rogówki – dane te są niezbędne do właściwego doboru soczewki. Zwykle nie jest konieczne wykonywanie złożonych badań ogólnoustrojowych, ponieważ operacja przeprowadzana jest w trybie ambulatoryjnym, a znieczulenie jest miejscowe (krople znieczulające).

W dniu operacji pacjent powinien przyjść na czczo, zgodnie z zaleceniami lekarza. Sam zabieg trwa około 15–30 minut. Po krótkiej obserwacji pacjent wraca do domu jeszcze tego samego dnia.

Większość pacjentów już po kilku dniach odczuwa wyraźną poprawę widzenia, choć pełna stabilizacja ostrości może potrwać kilka tygodni. Przez pewien czas po operacji konieczne jest stosowanie kropli z antybiotykiem i lekiem przeciwzapalnym. Należy również unikać wysiłku fizycznego, schylania się i dotykania oka.

Choć operacja zaćmy należy do najczęściej wykonywanych i najbezpieczniejszych zabiegów okulistycznych, jak każda procedura medyczna może wiązać się z ryzykiem powikłań. Najczęściej są to:

• krótkotrwałe podrażnienie oka,
• wzrost ciśnienia wewnątrzgałkowego,
• tzw. zaćma wtórna (mętność torebki soczewki), którą usuwa się laserowo,
• bardzo rzadko – infekcje lub uszkodzenia innych struktur oka

Leczenie zaćmy to obecnie szybka, bezpieczna i niezwykle skuteczna procedura, która przywraca pacjentom ostrość widzenia i komfort codziennego funkcjonowania. Kluczem do sukcesu jest nie tylko sam zabieg, ale również odpowiednie przygotowanie, właściwy dobór soczewki i przestrzeganie zaleceń lekarza po operacji. Dzięki nowoczesnym technologiom pacjenci mogą nie tylko odzyskać wzrok, ale w wielu przypadkach także uniezależnić się od noszenia okularów. Warto więc nie odkładać decyzji o leczeniu – zaćma to problem, który można dziś skutecznie rozwiązać.